BAHAGI NG PANANALITA - PANGNGALAN

I. BAHAGI NG PANANALITA (Parts of Speech)

A. Pangngalan (Noun) - bahagi ng pananalita na nagsasaad ng ngalan ng tao, bagay, pook o lugar, hayop, pangyayari, damdamin, kaisipan o ideya.

Uri ng Pangngalan

1. Pantangi (Proper Noun) - nagsasaad ng tanging pangalan ng tao, hayop at bagay at isinusulat sa malaking titik (capital letter) ang unang letra o titik ng salita.

2. Pambalana (Common Noun) - tawag sa karaniwang pangalan.

Mga Halimbawa:

Pambalana - bansa

Pantangi - Pilipinas, Tsina, Amerika

Pambalana - bundok

Pantangi - Mt. Pinatubo, Bundok Arayat

Pambalana - artista

Pantangi - Pokwang, Willie Revillame, Kris Aquino

Pambalana - lugar

Pantangi - Luneta, Robinson's

Pambalana - lapis

Pantangi - Monggol

Kayarian ng Pangngalan

1. Payak - mga salitang likas at katutubong atin na maaaring mapag-isa

Halimbawa

lilo, lila, lambat, silo, ilog

2. Maylapi - ang mga salitang-ugat o pangngalang payak na nagtataglay ng panlapi sa unahan, gitna o hulihan man.

Halimbawa

ganda - kagandahan

isda - palaisdaan

away - mag-away

sayaw - sumayaw

3. Inuulit - mga pangngalang inuulit ang salitang ugat o ang salitang maylapi. Ang unang dalawang pantig lamang ang inuulit kapag ang pangngalan ay may tatlo o higit pang pantig.

Halimbawa

tatay-tatayan

sabi-sabi

biru-biruan

Tandaan: May mga pangngalang ang anyo ay mga salitang inuulit ngunit hindi ginigitlingan sapagkat ang inuulit na mga pantig ay walang katuturan kapag napag-isa. Ang kabuuan ng mga salitang ito ay itinuturing na mga salitang ugat.

Halimbawa

gamugamo

guniguni

alaala

paruparo

Klase ng mga pangngalang inuulit

a. Pag-uulit na Parsyal - bahagi lang ng salitang-ugat ang inuulit.

Halimbawa

ari-arian

tau-tauhan

b. Pag-uulit na Ganap - inuulit ang buong salita

Halimbawa

sabi-sabi

sari-sari

4. Tambalan - mga pangngalang binubuo ng dalawang magkaibang salita na ipinapalagay na isa na lamang.

Halimbawa

hampaslupa

sampay-bakod

akyat-bahay

bahay-aliwan

kapit-tuko

Kasarian ng Pangngalan (Gender of Noun)

1. Pambabae

Halimbawa - ate, nanay, Gng. Cruz

2. Panlalaki

Halimbawa

kuya, tatay, G. Santos

3. di-tiyak

Halimbawa

doktor

titser

huwes

punong-guro

pangulo

4. walang kasarian

Halimbawa

silya

lobo

puno

Uri ng Pangngalan ayon sa Gamit

1. Basal - pangngalang hindi nakikita o nahahawakan ngunit nadarama, nasa gawi at kaisipan,

Halimbawa

katalinuhan

pagmamahal

pagdurusa

2. Tahas - mga pangngalang nakikita o nahahawakan.

pula

ulap

3. Lansak - mga pangngalang nagsasaad ng pagsasama-sama, kumpol, grupo o pangkat.

Halimbawa

kawan

buwig

pulutong

batalyon